“PAGKALUBAN me sa’ng dila
Ining manyambitang diwa;
Bang k’eta midyang upaya
Kabaldugan e maliwa.
Ing kaladwa kakaliwa
Bang pilubluban mibagwa.
Magdulap ne yang aliwa,
King kulungan e ne bisa.
Ing tigik yang mangasiwa;
King bengi yang kabud tina
Ning panimanmang masagwa;
Kakung pagnasan yanasa.
Kalibe gawan ku’ing sabla
Mibulus sa’t mitimawa;
Ing kabilyan makasawa
‘nya diwa dinan meng dila!”
~ Miguel Serrano, “Dila ning Diwa”, 11.11.2005
“Ing Punkaldwang ita amamalitan de ring mapilan kapamilatan
ning pamigunamgunam, ding mapilan kapamilatan ning pamangambul king belwan, at ding aliwa king kapamilatan ning pamandapat alang kapagnasan king bunga.
Pasibayu atin karetang, agyang e la sane king pangdiwang belwan,
magmula na lang samban de ing Kakataskatasang Panginwan ampat dindam da
ing dikil Kaya karing aliwa. Pauli ning pangaburi dang makirandam
karing makiupaya, lalagpasan da naman ing gasgas ning beytan at kamatayan.
O pun da ring Barat, nanu mang akakit mu karing mimiral, kikimut man o ali, pisamut da mu ring dayat ding dapat at ning makibalu king dayat.”
~ Dalit ning Kakatasang Panginwan |Dangka 13, Sunis 27
***
King mayap a pamakisabi kaylangan ing mayap a pamakirandam. Nung magsalita ka mung magsalita at e ka byasang makirandam—alang kararasnan ing kekayung pamitalamitan ning ninu mang kasabi mu. Nung makirandam kang masalese, mabyasa kang masalese. Ita ing king pamanigaral king sablang bage dapot lakwas na king pamanigaral king dikil king pamanyuyu king Apung Ginu.
Nung ating metung a taung linapit keka bang manyawad usuk o advice, pekamaulagang dapat a sukat mung gawan ya pin ing pamakirandam masalese kaya—karing daing at dalung na. Keraklan pin kareng magkakasakit a manyawad usuk ing kaylangan dang tagana ya pin ing ating makirandam karela at karing karelang daing at dalung. Mekad buri da mung ipalwal ing sukal da lub. Mekad buri da mung ating pago malyaring sandalan at pidalungan bang ing sukal dang lub mabawas mu man nung e man mabating ngan nung aypalwal da kapamilatan ning pamibulalag da keka nung buryan mu mung makirandam, agyang e ka bubulad.
Dakal kanu karing maragul a pagkasakitan a bisang magpakamate ing mantun mung akasabi at makirandam karing kaplas ning pilubluban da, karing laman a sugat ding pusu da. Buri da mung marandam. Buri da mung ating makirandam. Buri da mung akit a e la magdili-dili. Buri da mung abalu a ating magmasabal karela.
Bisa la mung makaramdam agyang kapurit mung lugud—tune at dalise lugud karing penandit a magdusa la king nanu mang sangkan. Buri da mung atin lang pitangisan, uling masakit para king taung magdili-dili ing manangis alang darame karela. Buri da mung adanasan ing agyang makananu mu e da sarili ing kaplas ning salu da.
Mekad kayari nang menagulele king pago mu ning metung a taung pakirandaman mu kabang bubulus na ngan ing sablang laman ning pusu na akit mu ing maragul a kapasnawan pauli ning mekirandam ka mung masalese. E ka man mekad minye nanu mang usuk kaya. Pepandaman m’ya mung mapilang penandit. Pepandaman m’ya mu karing mapagmasabal mung balugbug. Mekirandam ka mu. Pekirandaman mu kabud ing balang amanung bala mataram a kabalbal manibatan king salu nang kisnang sugat.
Salamat king pamakirandam, abe. Migkalub kang kapasnawan king magkakasakit a kaladwa.
***
Masayang Kapagmasusyan king Pyesta da ri Apung Iru at Apung Ambu ning APALIT. Ligtas at masalese sana ing LIBAD at alang ninu man ing manasakit o mabating a metung mang bye karing paysitagun.
Lwid ya ing Balen at ding sablang Kabalen king Apalit!
Dake Talabaldugan:
milibayan¹ (pangdiwa) melibe; mipalitan, miyalilan, mipalitan bayu o aliwa; misuklyan. English – got swapped, given a change, traded or bartered with another item. Alimbawa king pamangamit: “Milibayan yang matbud a gamit ing talete inya pin pilan mung bulan misaldak ne pin keng ilug.”
milibayan² (pangdiwa) milibe o mipaglibe; migpalitan, mipanalili, pelitang bayu; siklyan o sinuklyan. English – swapped, changed, altered, modified, redone, remade, remodeled, revamped. Alimbawa king pamangamit: “Mekad e no mikasundu pang pasibayu deng mikaluguran uling milibayan lang asna kasakit a amanu at kaybat mipate na la at mipanumbuk.”
milibe (pangdiwa) milibayan; mipalit, mipanalili, mipagbayu. English – swapped, changed, bartered. Alimbawa king pamangamit: “Milibe la palang sapin di Arnold at Larry inya ing metung keragulan ya at ing aliwa kelatyan ya inya mipanyubli la inyang aulata da ing kamalyan.”
milibing (pangdiwa) mikutkut, mitambunan; mitakpan, mekalingwan. English – buried, interred; concealed, hid, embed, or covered with matter, soil, sand or rocks. Alimbawa king pamangamit: “Pantunan de pamo itang sese nang pusang Diego kaybat inyang akit de milibing ne pala kang lalam impun tanaman keng mula da.”
***
MIKASING-KABALDUGANG AMANU TAMU
maskup – ditak mipagyu, milulan, milub o milabas; kabaligtaran ning malwalas.
makiput – malati o ditak lapad; magagamit kareng dane o lugar, anti reng dalan, o dake ning katawan o gamit a susulud anti reng imalan o salol.
makitid – kulang lwalas o lapad. Masakit o masulit dalanan o luban.
matigik – uli ning kaskup, kiput o kitid inya masikan ing kalawat ning nanu man.
siksikan – bunga ding dakal a tau, bage o aliwang mabibye o e mabibye a mangatmu o magpakatmu king metung a dane o bage lululan o daratuk karing dakal a mangaragul a bage.
***
Salamat pung dakal king pamanangkilik keng Kapisik at SunStar Pampanga. Malyari ko pung mag-email keng kek’ong talasulat king "garciakragi@yahoo.com, mag-text o maus para karing kutang o munikala: 0942-3924-399 o 0945-3795-270.